Socio-Religious movement in the first half of 19th Century
ନୋଟ: ୧୯ଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମାର୍ଦ୍ଧର ସାମାଜିକ-ଧାର୍ମିକ ଆନ୍ଦୋଳନ
୧. ପରିଚୟ
- ୧୯ଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମାର୍ଦ୍ଧରେ ଭାରତରେ ଅନେକ ସାମାଜିକ ଏବଂ ଧାର୍ମିକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଘଟିଥିଲା।
- ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡିକ ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ଥିବା କୁସଂସ୍କାର, ଅସମାନତା, ଏବଂ ଅଜ୍ଞାନତା ବିରୋଧରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଥିଲା।
୨. ଆନ୍ଦୋଳନର କାରଣ
- ସାମାଜିକ କାରଣ: ସମାଜରେ ଜାତିପ୍ରଥା, ବାଳବିବାହ, ସତୀପ୍ରଥା, ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କୁସଂସ୍କାର ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା।
- ଧାର୍ମିକ କାରଣ: ଧର୍ମରେ ଅନେକ ଅସ୍ପଷ୍ଟତା ଏବଂ ଅତିରିକ୍ତ ଆଚାର ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା।
- ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରଭାବ: ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ଏବଂ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ନୂତନ ଚିନ୍ତାଧାରା ଆଣିଥିଲା।
୩. ମୁଖ୍ୟ ସାମାଜିକ-ଧାର୍ମିକ ଆନ୍ଦୋଳନ
- ରାଜା ରାମମୋହନ ରାୟ ଏବଂ ବ୍ରାହ୍ମୋ ସମାଜ:
- ରାଜା ରାମମୋହନ ରାୟ ବ୍ରାହ୍ମୋ ସମାଜର ସ୍ଥାପନା କରିଥିଲେ।
- ସେ ସତୀପ୍ରଥା ବିରୋଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ମହିଳାଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ।
- ବ୍ରାହ୍ମୋ ସମାଜ ଏକତ୍ୱବାଦ, ଯୁକ୍ତିବାଦ, ଏବଂ ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାର ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଥିଲା।
- ଦୟାନନ୍ଦ ସରସ୍ୱତୀ ଏବଂ ଆର୍ଯ୍ୟ ସମାଜ:
- ଦୟାନନ୍ଦ ସରସ୍ୱତୀ ଆର୍ଯ୍ୟ ସମାଜର ସ୍ଥାପନା କରିଥିଲେ।
- ସେ ବେଦକୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ସଂସ୍କାର ଆଣିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ।
- ଆର୍ଯ୍ୟ ସମାଜ ଜାତିପ୍ରଥା ବିରୋଧରେ ଏବଂ ମହିଳାଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଚାରରେ ସକ୍ରିୟ ଥିଲା।
- ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ ଏବଂ ରାମକୃଷ୍ଣ ମିଶନ:
- ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ ରାମକୃଷ୍ଣ ମିଶନର ସ୍ଥାପନା କରିଥିଲେ।
- ସେ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମର ପ୍ରଚାର ଏବଂ ସେବା କାର୍ଯ୍ୟରେ ଲାଗିଥିଲେ।
- ରାମକୃଷ୍ଣ ମିଶନ ଶିକ୍ଷା, ସାମାଜିକ ସେବା, ଏବଂ ଧାର୍ମିକ ସହିଷ୍ଣୁତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଥିଲା।
- ଇସ୍ଲାମିକ ସଂସ୍କାର ଆନ୍ଦୋଳନ:
- ସୟ୍ୟଦ ଅହମ୍ମଦ ଖାଁ ଏବଂ ଆଲିଗଢ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ଇସ୍ଲାମିକ ସଂସ୍କାର ଆନ୍ଦୋଳନର ମୁଖ୍ୟ ନେତା ଥିଲେ।
- ସେ ଇସ୍ଲାମିକ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାର ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଥିଲେ।
୪. ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରଭାବ
- ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାର: ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡିକ ସମାଜରେ ଥିବା କୁସଂସ୍କାର ବିରୋଧରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା।
- ଧାର୍ମିକ ସହିଷ୍ଣୁତା: ଧାର୍ମିକ ସହିଷ୍ଣୁତା ଏବଂ ଏକତ୍ୱବାଦ ପ୍ରଚାର କରାଯାଇଥିଲା।
- ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର: ମହିଳାଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ସାଧାରଣ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର ପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରାଯାଇଥିଲା।
୫. ନିଷ୍କର୍ଷ
- ୧୯ଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମାର୍ଦ୍ଧର ସାମାଜିକ-ଧାର୍ମିକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ଏକ ନୂତନ ଚେତନା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା।
- ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡିକ ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମର ମାର୍ଗ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲା।
