Freedom Struggle under Extremist Phase (1905-1917) including Home Rule Movements” in Odia
ମୁକ୍ତି ସଂଗ୍ରାମ: ଚରମପନ୍ଥୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟ (୧୯୦୫-୧୯୧୭) ଏବଂ ହୋମ ରୁଲ୍ ଆନ୍ଦୋଳନ
୧୯୦୫ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ମୁକ୍ତି ସଂଗ୍ରାମରେ ଏକ ନୂତନ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଆରମ୍ଭ ହେଲା, ଯାହାକୁ “ଚରମପନ୍ଥୀ ପର୍ଯ୍ୟ” କୁହାଯାଏ। ଏହି ପର୍ଯ୍ୟରେ ନେତୃବୃନ୍ଦ ମଧ୍ୟମପନ୍ଥୀ ନୀତିକୁ ତ୍ୟାଗ କରି ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ ବିରୋଧରେ ଅଧିକ ଆକ୍ରମଣାତ୍ମକ ଏବଂ ଜନତାକୁ ସାମିଲ କରିବାର ନୀତି ଅବଲମ୍ବନ କଲେ। ଏହି ସମୟରେ ହୋମ ରୁଲ୍ ଆନ୍ଦୋଳନ ମଧ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହେଲା।
ଚରମପନ୍ଥୀ ପର୍ଯ୍ୟର ମୁଖ୍ୟ ଘଟଣାବଳୀ
୧. ବଙ୍ଗଭଙ୍ଗ (୧୯୦୫)
- କାରଣ: ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ବଙ୍ଗକୁ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲେ – ପୂର୍ବ ବଙ୍ଗ ଏବଂ ପଶ୍ଚିମ ବଙ୍ଗ।
- ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ: ହିନ୍ଦୁ-ମୁସଲମାନ ମଧ୍ୟରେ ବିଭେଦ ସୃଷ୍ଟି କରି ଜାତୀୟତା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଦୁର୍ବଳ କରିବା।
- ପ୍ରତିକ୍ରିୟା: ବଙ୍ଗଭଙ୍ଗ ବିରୋଧରେ ଜନତା ତୀବ୍ର ପ୍ରତିବାଦ କଲେ। ଏହି ଘଟଣା ଚରମପନ୍ଥୀ ନେତୃବୃନ୍ଦକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଲା।
୨. ସ୍ୱଦେଶୀ ଏବଂ ବହିଷ୍କାର ଆନ୍ଦୋଳନ (୧୯୦୫-୧୯୦୮)
- ନେତୃତ୍ୱ: ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଳକ, ବିପିନ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲ, ଏବଂ ଲାଲା ଲାଜପତ ରାୟ।
- ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ: ବ୍ରିଟିଶ ପଣ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ବହିଷ୍କାର କରି ସ୍ୱଦେଶୀ ପଣ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରିବା।
- ପ୍ରଭାବ: ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଜନତାକୁ ସାମିଲ କରି ଜାତୀୟତା ଭାବନାକୁ ପ୍ରବଳ କଲା।
୩. ସୁରତ ଅଧିବେଶନ (୧୯୦୭)
- ବିବାଦ: ମଧ୍ୟମପନ୍ଥୀ ଏବଂ ଚରମପନ୍ଥୀ ନେତୃବୃନ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ମତଭେଦ ହେଲା।
- ପରିଣାମ: କଂଗ୍ରେସ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହେଲା – ନରମଦଳ (ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ) ଏବଂ ଗରମଦଳ (ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଳକ)।
୪. ମୋର୍ଲି-ମିଣ୍ଟୋ ସଂସ୍କରଣ (୧୯୦୯)
- ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ: ଭାରତୀୟଙ୍କୁ ସାମାନ୍ୟ ରାଜନୀତିକ ଅଧିକାର ଦେବା।
- ପ୍ରଭାବ: ଏହା ହିନ୍ଦୁ-ମୁସଲମାନ ମଧ୍ୟରେ ବିଭେଦ ସୃଷ୍ଟି କଲା ଏବଂ ଜାତୀୟତା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଦୁର୍ବଳ କଲା।
ହୋମ ରୁଲ୍ ଆନ୍ଦୋଳନ (୧୯୧୬-୧୯୧୭)
୧. ପୃଷ୍ଠଭୂମି
- ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଭାରତୀୟଙ୍କ ଆଶା-ଆକାଂକ୍ଷା ପୂରଣ ନହେବାରୁ ହୋମ ରୁଲ୍ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହେଲା।
- ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତକୁ ସ୍ୱୟଂଶାସନ ଦେବା ପାଇଁ ଦାବି କଲା।
୨. ମୁଖ୍ୟ ନେତୃବୃନ୍ଦ
- ଆନିବେସାଣ୍ଟ: ତାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ହୋମ ରୁଲ୍ ଲିଗ୍ ଗଠିତ ହେଲା।
- ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଳକ: ତାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ହୋମ ରୁଲ୍ ଲିଗ୍ ଗଠିତ ହେଲା।
୩. ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ
- ଭାରତକୁ ସ୍ୱୟଂଶାସନ ଦେବା ପାଇଁ ଦାବି କରିବା।
- ଜନତାକୁ ରାଜନୀତିକ ସଚେତନତା ପ୍ରଦାନ କରିବା।
୪. ପ୍ରଭାବ
- ହୋମ ରୁଲ୍ ଆନ୍ଦୋଳନ ଜାତୀୟତା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କଲା।
- ଏହା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଲା।
ମୁଖ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ
- ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଳକ: “ସ୍ୱରାଜ ମୋର ଜନ୍ମସିଦ୍ଧ ଅଧିକାର” ବାକ୍ୟ ଦେଇ ଜନତାକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲେ।
- ବିପିନ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲ: ସ୍ୱଦେଶୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ମୁଖ୍ୟ ନେତା।
- ଲାଲା ଲାଜପତ ରାୟ: ପଞ୍ଜାବରେ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ନେତୃତ୍ୱ ଦେଇଥିଲେ।
- ଆନିବେସାଣ୍ଟ: ହୋମ ରୁଲ୍ ଆନ୍ଦୋଳନର ମୁଖ୍ୟ ନେତ୍ରୀ।
ସାରାଂଶ
- ଚରମପନ୍ଥୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟ (୧୯୦୫-୧୯୧୭) ଭାରତୀୟ ମୁକ୍ତି ସଂଗ୍ରାମରେ ଏକ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଧ୍ୟାୟ।
- ବଙ୍ଗଭଙ୍ଗ, ସ୍ୱଦେଶୀ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଏବଂ ହୋମ ରୁଲ୍ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏହି ପର୍ଯ୍ୟାୟର ମୁଖ୍ୟ ଘଟଣା।
- ଏହି ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଜାତୀୟତା ଭାବନାକୁ ପ୍ରବଳ କରି ପରବର୍ତ୍ତୀ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଲା।
ପ୍ରଶ୍ନ ଓ ଉତ୍ତର
୧. ଚରମପନ୍ଥୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା?
ଉତ୍ତର: ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ ବିରୋଧରେ ଆକ୍ରମଣାତ୍ମକ ନୀତି ଅବଲମ୍ବନ କରି ସ୍ୱରାଜ ପାଇବା।
୨. ହୋମ ରୁଲ୍ ଆନ୍ଦୋଳନର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା?
ଉତ୍ତର: ଭାରତକୁ ସ୍ୱୟଂଶାସନ ଦେବା ପାଇଁ ଦାବି କରିବା।
